Geri tepme etkisi nedir?
Diyet yapan birçok kişi yo-yo etkisine aşinadır: Hayalinizdeki kiloya ulaştığınızda ve normal bir diyete geri döndüğünüzde, tartı hızla tekrar devrilir. Bu fenomen ilaç tedavisinde de görülür: Bir ilaç uzun bir süre boyunca alınır ve sonra aniden kesilirse, tedavi etmek için kullanılan sorun, en kötü durumda, intikamla geri dönebilir. Ancak, rebound etkisi olarak adlandırılan bu durum genellikle kısa sürelidir ve birkaç püf noktasıyla önlenebilir. Bununla birlikte, bazı ilaçları daha uzun bir süre boyunca aşamalı olarak bırakmak mantıklıdır.
İlaçlar neden aşamalı olarak bırakılmalıdır?
Etki tersine çevrilebilir ve geri tepme etkisi büyük ölçekte ortaya çıkabilir - yüksek dozda ağrı kesiciler veya antidepresanlar gibi reçeteli ilaçlar yoğun alışkanlık etkilerine neden olabilir ve kesildiğinde yoksunluk semptomlarını tetikleyebilir. Bu durum reçetesiz satılan ilaçlarda da görülebilir. Örneğin, oksimetazolin veya ksilometazolin gibi aktif bileşenlere sahip dekonjestan burun spreyleri sadece bir hafta sonra alışkanlığa neden olabilir.
Sprey artık kullanılmazsa, kan damarları daha da şişer. O zaman birkaç seçenek vardır: soğuk hindi, yani mukoza zarları yenilenene kadar beklemek veya önce bir burun deliğini sonra ikincisini kesmek. Öte yandan, spreyler arasındaki aralıkları artırmak, sütten kesme sürecini gereksiz yere uzatır.
Bununla birlikte, bu sözde "azaltma", örneğin ilaç reseptör sayısını artırdıysa ve bunun şimdi tekrar azalması gerekiyorsa, örneğin benzodiazepinler, beta blokerler (antihipertansifler) ve proton pompası inhibitörleri (mide koruyucuları) gibi bileşenlere sahip uyku hapları durumunda yararlı olabilir. Etkilerinin tersine dönmemesi için doktorla birlikte dozun azaltılması için bir plan yapılmalıdır.
Geri tepme etkisi: Antidepresanları hızla kesmek neden sorunludur?
Antidepresanlar Batı ülkelerinde en sık reçete edilen ilaçlar arasındadır. Bu ilaçları kullanmayı bırakmak istiyorsanız, dozu her zaman çok yavaş bir şekilde azaltmalısınız. Bunun nedeni, özellikle ani bırakmanın "akut yoksunluk sendromuna" yol açabilmesidir. Bazı semptomlar, örneğin anksiyete ve intihar düşünceleri gibi altta yatan hastalığa, yani depresyona benzer. Ancak ishal veya sinirsel hisler gibi tamamen farklı semptomlar da ortaya çıkabilir.